Na czym polega model Scheina?
Model Scheina zakłada, że każda organizacja funkcjonuje w trzech poziomach kultury:
- Artefakty – widoczne oznaki, jak wygląd biura, dress code czy sposób komunikacji.
- Normy i wartości – deklarowane zasady, którymi kierują się pracownicy i zarząd.
- Założenia podstawowe – głęboko zakorzenione przekonania, które wpływają na zachowania, często nieuświadomione.
Dzięki tej strukturze model pozwala zbadać nie tylko to, co widać na pierwszy rzut oka, ale również ukryte mechanizmy rządzące organizacją.
Kiedy warto zbadać kulturę organizacyjną?
Diagnoza kultury przydaje się szczególnie w momentach zmian – fuzji, ekspansji czy wdrażania nowej strategii. W takich sytuacjach nieświadome konflikty wartości mogą hamować rozwój. Na przykład firma wdrażająca podejście "klient w centrum" może napotkać opór, jeśli głęboko zakorzeniona kultura promuje sztywne procedury i hierarchię.
W takich przypadkach pomocne są narzędzia, które pozwalają zrozumieć, jakie wzorce dominują w firmie. Przykładem może być badanie kultury organizacyjnej, realizowane metodą CAWI lub warsztatowo, z wykorzystaniem wywiadów i mapowania kultury.
Jak przeprowadzić analizę kultury według Scheina?
Zastosowanie modelu w praktyce składa się z kilku kroków:
- Obserwacja artefaktów – np. czy w firmie panuje cisza, czy raczej gwar i otwartość? Czy zarząd siedzi w osobnym biurze?
- Wywiady z pracownikami – dotyczące wartości, które są (lub powinny być) ważne.
- Analiza niespójności – np. firma głosi „work-life balance”, ale premiuje zostawanie po godzinach.
- Warsztaty diagnozujące założenia podstawowe – pomagają wydobyć ukryte schematy myślenia.
Przykład: w firmie IT, która chciała promować kulturę innowacji, badanie ujawniło, że pracownicy unikali zgłaszania własnych pomysłów w obawie przed krytyką. Dzięki diagnozie możliwe było wprowadzenie zmian w sposobie oceniania pomysłów i pracy zespołowej.
Kultura a przestrzeń i komunikacja wizualna
Model Scheina pozwala także zauważyć, jak fizyczna przestrzeń wpływa na przekaz kulturowy. Przykładowo, otwarty układ biura może wspierać kulturę współpracy – podobnie jak jasne i widoczne symbole wartości w przestrzeni firmowej.
W tym kontekście warto zainwestować również w spójną komunikację zewnętrzną – np. reklamę przy autostradzie, która wzmacnia rozpoznawalność marki, szczególnie w firmach produkcyjnych czy B2B. Spójność kultury wewnętrznej i zewnętrznego wizerunku wspiera zaufanie klientów i pracowników.
Nie można też pomijać nowoczesnych form identyfikacji wizualnej – coraz więcej firm inwestuje w reklamy stojące, które nie tylko pełnią funkcję informacyjną, ale również wzmacniają przekaz kulturowy w przestrzeni miejskiej.
Jakich błędów unikać?
Najczęstszy błąd to traktowanie kultury organizacyjnej jako „miękkiego” tematu. W rzeczywistości to twardy fundament efektywności. Zignorowanie założeń może skutkować np. niepowodzeniem nowej strategii lub niskim zaangażowaniem zespołu. Dlatego warto korzystać z rzetelnych narzędzi i metod, jak np. analiza wartości i artefaktów wsparta działaniami online w social mediach, które dostarczają informacji nie tylko o wizerunku, ale też o zachowaniach wewnętrznych.
Podsumowanie
Model Scheina to nie tylko teoria – to narzędzie, które pozwala firmie spojrzeć na siebie z nowej perspektywy. W połączeniu z danymi, obserwacją i warsztatami, pozwala formułować realne wnioski i wdrażać zmiany, które mają wpływ na ludzi, procesy i wyniki biznesowe. Warto z niego korzystać – zwłaszcza wtedy, gdy firma nie tylko mówi o wartościach, ale chce je faktycznie wcielać w życie.
